اثر تنش خشکی پس از گرده افشانی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک مرتبط با قدرت منبع در چهار ژنوتیپ گندم نان

بخش عمده اراضی زیر کشت گندم در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است و از این­رو، نیاز آبی گندم در تمامی مراحل رشد و نمو به طور کامل تأمین نمی­شود. در این تحقیق، اثر تنش خشکی پس از گرده­افشانی بر عملکرد و اجزای آن، تبادلات گازی و برخی دیگر از خصوصیات فیزیولوژیک چهار رقم گندم نان بررسی شد. آزمایش به صورت گلدانی در قالب فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه طی سال زراعی 91-1390 انجام شد. عوامل مورد مطالعه شامل تنش آبی در دو سطح بدون تنش و تنش خشکی در مرحله رشد زایشی (نگهداری رطوبت خاک در محدوده 30 درصد ظرفیت زراعی از مرحله گرده­افشانی تا پایان دوره رشد) و ژنوتیپ شامل چهار ژنوتیپ پیشتاز، dn-11، سیوند و مرودشت بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی در مرحله پس از گرده­افشانی، موجب کاهش عملکرد دانه از طریق کاهش وزن هزار دانه شد. در شرایط تنش، ژنوتیپ­های مرودشت و dn-11 کمترین میزان عملکرد دانه را داشتند. وقوع تنش خشکی موجب کاهش معنی­دار سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، غلظت دی اکسید کربن اتاقک زیر روزنه و هدایت روزنه­ای شد، ولی راندمان مصرف آب فتوسنتزی تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت. همچنین، پیر شدن برگ­ها سبب کاهش معنی­دار سایر خصوصیات فیزیولوژیک شد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، به نظر می­رسد کاهش سرعت فتوسنتز از طریق کاهش وزن هزار دانه، موجب کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی پس از گرده­افشانی شده و به احتمال زیاد پیری برگ­ها از طریق کاهش شدیدتر سرعت فتوسنتز نسبت به سرعت تعرق، موجب کاهش معنی­دار راندمان مصرف آب در شرایط تنش خشکی شد.